استخر لیکوییدیتی یا Liquidity Pools که به آنها استخرهای نقدینگی هم می‌گویند ، در اصل ، استخرهایی از توکن‌ها هستند که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند. آنها برای تسهیل تبادل ارز‌ها با تأمین نقدینگی مورد استفاده قرار می گیرند و بطور گسترده توسط برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز یا DEX ها مورد استفاده قرار می گیرند.
یکی از اولین پروژه هایی که استخرهای نقدینگی را معرفی کرد ، Bancor بود ، اما به طور گسترده ای توسط Uniswap محبوب شد.
قبل از اینکه توضیح دهیم که استخرهای نقدینگی چگونه کار می کنند و بازار ساز (Market Maker) چیست ، سعی می‌کنیم توضیح دهیم که چرا با این استخر لیکوییدیتی نیاز هستش.
چرا ما به استخر لیکوییدیتی یا Liquidity Pools نیاز داریم؟
اگر با مبادلات ارز دیجیتال آشنا هستید، مطمئنا تا الان اسامی صرافی‌های سنتی این بازار مانند Coinbase یا Binance را شنیده‌اید، در این صرافی‌ها مانند بازارهای سنتی سهام مثل Nasdaq یا NYSE یا بورس ایران، مبنا کارکرد بر اساس سفارشات (Order Book) هستش.
در این روش سنتی، خریداران در تلاشند یک ارز رو در پایین‌ترین قیمت بخرن و فروشنده‌ها در تلاشند که ارز رو در بالاترین قیمت ممکن به فروش برسانند. برای اینکه معامله رخ بده، فروشنده‌ها و خریدار در یک قیمت به توافق می‌رسند. در واقع به نوعی میشه گفت، یا فروشنده‌ها قیمت کمتری ارائه می‌دهند یا خریداران قیمت بیشتری ارائه می‌دهند.
ولی در بعضی مواقع پیش میاد که این خریداران و فروشنده‌ها سر یه قیمت به توافق نمی‌رسند و اینجاست که بازار ساز یا همون Market Maker نقشش مشخص میشه. در واقع بازار ساز نهاد‌هایی هستند که همواره تمایل دارن یک دارایی رو بخرن و بفروشن و بازار رو برایی خریداران و فروشنده‌ها تسهیل می‌کنند. با این کار آنها نقدینگی فراهم می‌کنند و خریداران و فروشنده‌ها لازم نیست منتظر هم‌دیگر باشند.
از این روش در بازار ارزدیجیتال نیز میشه استفاده کرد، ولی تجربه بازارهای سنتی ثابت کرده، این کار بسیار کند، گران و تقریبا همیشه باعث نارضایتی کاربران می‌شود.
هر بازاری نیاز دارد که این بازارسازها در آن فعالیت کنند. بدون وجود این افراد، در اکثر مواقع بازار قفل شده و متوقف می‌شود.
از طرفی پروژه‌‌هایی مثل اتریوم، توان پردازش 12–15 تراکنش و زمان هر بلوک آن 10–19 ثانیه هستش. به غیر از این، هزینه ماین کردن آن هم وجود داره. برای همین در صورت وجود بازار ساز در آن، بازارساز فقط برای اپدیت معاملات خودش، خیلی سریع ورشکست میشه و گزینه مناسبی به حساب میاد. در کنار این، پروژه‌های لایه دومی اومدن مثل Loopring که کمی جامعه کریپتو رو امیدوار کرد، ولی باز هم این پروژه‌ها به بازار ساز نیاز داشتند و به غیر از این کاربران باید موجودی خودشون رو به این بلاکچین‌ها انتقال میدادن که تجربه کاربری مطلوبی به حساب نمیاد.
یکی دیگر از مشکلاتی که وجود داشت، این بود که بازار سازان در بعضی مواقع نمی‌توانستند یا نمی‌خواستند که دارایی خودشون رو عرضه کنن و یا دارایی رو بخرن.
دقیقا به همین دلایل بود که به تکنولوژی جدیدی نیاز بود و استخر لیکوییدیتی تعریف شد.
استخر لیکوییدیتی چیست؟
این استخرها در واقع یک قرارداد هوشمند هستند که کار بازار سازی را به صورت اتوماتیک بر اساس مواردی که در قراردادها ذکر شده‌اند انجام می‌دهند. به طور مثال، ما یک استخر برای DIA/ETH در سیستم UNISWAP ایجاد می‌کنیم:
به طور مثال ما می‌خواهیم ۱۰۰ عدد DIA قرار بدیم در این استخر، در کنار این ما باید مقدار 0.269334 اتریوم هم در ولت خودمون داشته باشیم.
پس از اینکار، سیستم به صورت اتوماتیک ازین مبلغ ما برای بازار سازی استفاده می‌کند و در ازای اون، بر روی هر تراکنش 0.3% فی تراکنش رو ما به عنوان پاداش دریافت خواهیم کرد.
برخی از سیستم‌هایی که این امکان رو برای ما فراهم می‌کنند:
- Curve Finance
- Uniswap
- Balancer
- Bancor
- Kyber Network
- Convexity Protocol
- ICTE
- DeversiFi
- OIN Finance
- KeeperDAO